دو عنصر یک اندازه در حالتی که هم رنگ باشد دارای جرم یکسان است. اما با تفاوت رنگ جرمهایشان نابرابر می.شود عنصر تیره تر سنگین تر مینماید بنابراین تعادل کادر را به هم میزند و محیطی نامتعادل را به وجود می آورد. حال اگر دو عنصر یک اندازه نباشند خود به خود با وزنهای مختلف بصری متصور می شوند لذا در هر کجای کادر قرار گیرند با هم یک نسبت غیر تعادلی ایجاد مینمایند مگر این که ما بتوانیم با عنصری با ارزش کیفی یا تعدادی عنصر کوچک تر با ارزش کمی در مقابل عنصر بزرگ تر به تعادلی نسبتاً ایستا در کادربرسیم.هنگامی که عناصر مختلف تجسمی در یک محدوده کنار هم قرار میگیرد هر عنصر مختصات جرم و وزن خاص خود را خواهد داشت یعنی نه تنها یک نقطه با یک خط دارای جرم متفاوتی میباشد بلکه سه خط یک اندازه در جهات مختلف جرمهای متفاوتی خواهند داشت یک خط عمودی ممکن است کاملاً ایستا و قائم به ذات به نظر آید یک خط مورب چابک وفرار و یک خط افقی ساکت خاموش و سنگین باشد بنابراین مبحث تعادل واجد فاکتورهای دیگری نیز خواهد شد و آن خصوصیت عنصر میباشد در ذیل چند نمونه از حالات تعادلی به وسیله عناصر تجسمی مختلف تصویر شده است
اقسام تعادل
تعادل قابل قبول
تعادلی محوری است که بر اساس نوع آن، تناسب و اندازه عناصر در دو جهت طرح برقرار باشد
تعادل کامل
تعادلی است که موازنه و همسانی در چهار جهت طرح برقرار باشد که شاخص ترین آن تعادل مرکزی می باشد.
تعادل مرکزی
تعادلی است که عناصر متشکله طرح حول یک مرکزهمسان و هم وزن باشند به طوری که موازنه هر دو یا چند عنصر روبرو برابر باشد همسانی تقریبی است هم وزنی نیزتقریباًیکسان است.
تعادل محوری
تعادلی است که عناصر متشکله طرح حول یک محور هم وزن و همسان باشند به طوری که مثلاً بالا و پایین طرح متعادل باشد
روشهای ایجاد تعادل
تعادل ایستا (غیرفعال)
تعادل پویا (فعال)
روشهای ایجاد تعادل ایستا (غیرفعال)
ایجاد تعادل افقی
ایجاد تعادل عمودی
ایجاد تعادل متقاطع
تعادل افقی
در این تعادل مجموعه ای از عناصر تجسمی مثل نقاط خطوط ، سطوح و ... در ارتباط با یکدیگر روی خطوط موازی در سرتاسر طرح پراکنده شده و براساس سه مؤلفه اندازه رنگ و شکل طرح را سامان میدهد. پراکنش عناصر باید حتماً خصیصه افقی بودن را تداعی نماید. یعنی ممکن است عناصری ویژگی عمودی داشته باشند اما کلیت طرح نقش افقی راتداعی نماید
تعادل عمودی
در این تعادل عناصر تجسمی روی خطوط عمودی در سراسر طرح پراکنده میشود و بر اساس مؤلفه های ،اندازه، رنگ و شکل تعادل عمودی را سامان میدهد در این تعادل هر چند ممکن است عناصری به صورت افقی ترسیم شوند اما کلیت طرح تعادلی عمودی را می نمایاند. اهمیت و تأثیر تعادل عمودی و افقی بستگی به تعداد واحدها و عناصر مؤثر بر طرح دارد ذهن انسان هنگامی که متوجه پیچیدگی یا انبوهی عناصر شود انحصاراً تفکیک عناصر دشوارخواهدشد
تعادل متقاطع
این تعادل اصولاً محوری فرضی دارد که اجزاء تصویر به حالت تعادلی در دو طرف آن قرار میگیرد که ممکناست این اجزا با درجات مختلفی در تصویر حضور داشته باشند اهمیت و تأثیر این تعادل بستگی به موازنه عناصر عمودی و افقی دارد که با توجه به مؤلفههای اندازه و رنگ این تعادل شکل میگیرد در این تعادل ما تقاطع عناصر افقی و عمودی را با یکمیزان از قدرت و حضور مشاهده میکنیم تعادلهای افقی و عمودی و متقاطع دارای یک ویژگی میباشند و آن شلوغی طرح است
روشهای ایجاد تعادل پویا (فعال)
ایجاد تعادل به وسیله تضاد بین عناصر متشکله
ایجاد تعادل به وسیله انتقال (ریتمیک)
ایجاد تعادل اهرمی قپانی
ایجاد تعادل به وسیله تضاد بین عناصرمتشکله
عناصر بصری خصوصا فرمها و رنگهای مختلف دارای جرمهای متفاوتی می.باشند درخشندگی رنگ به علاوہ فرم خاص میتواند وزن عنصر بصری را تغییر دهد. بنابراین بهره گیری از تضاد عناصر می تواند به تعادلی پویا بیانجامد
ایجاد تعادل به وسیلۀ انتقال (ریتمیک)
حرکت آهنگین و موزون عناصر بصری، سبب چرخش در پیرامون طرح میگردد این انتقال و دوران بصری باعث یکپارچگی طرح اتصال بصری و ارتباط فضاهای مثبت و منفی میگردد که در کل مفهوم تعادل را نشان می دهد
تعادل قپانی اهرمی
یک جرم کوچک به اضافه فضای منفی بزرگ مساوی بایک جرم بزرگ به اضافه فضای منفی کوچک کاهش عناصر بزرگ در یک طرف طرح و وجود فضای منفی باعث میگردد تا سنگینی بیش از حد عنصر در یک طرف را جبران یا بالانس نماید. در این حالت از افزودن عناصر سنگین به جاهایی که مورد نیاز است اجتناب میگردد و در عوض عناصر کوچک در فضای خالی یا منفی همچون وزنهای متعادل کننده عناصر بزرگ را متعادل میکندتعادل اهرمی تعادلی در عمق پس زمینه و هم تعادلی در پهنای تصویر با ایجاد ترکیب بندی مناسب ایجادمیکند
توازن
مرحله تکامل یافته ای از تعادل است که مؤلفۀ حرکت را نیز دارد. اصولاً به یک حرکت کم شونده و زیاد شونده توازن میگوییم که به صورت مشخص در مثالهای زیر آورده شده است
روشهای ایجاد توازن
تغییر اندازه تغییر جرم یا ابعاد
کاهش یا افزایش فاصله تغییر فاصله)
تغییر اندازه (تغییر جرم) یا ابعاد و تغییر فاصله توأمان
توازن ایده آل
عناصر اصلی و فرعی در طرح حول یک محور آرایش یافته که به آن توازن ایده آل میگویند
ریتم توازن آهنگین
هر حرکت کم شونده یا زیاد شونده که رفتاری آهنگین داشته باشد آن حرکت را از یکنواختی و تکرار کسل کننده میرهاند به این حرکت ریتم میگوییم حرکت آهنگین ساختار و ترکیب بندی طرح را تنظیم مینماید و به آن تنوع میبخشد و در سیر حرکت خود وحدتی فزاینده به عناصر این ترکیب میبخشد عدم آگاهی از کارکرد ریتم موجب از هم پاشیدگی ، عدم تجانس و نابسامانی طرح می.شود ریتم میتواند به صورت مثبت یا منفی فعال و غیر فعال در تصویر حضور داشه باشد.
تناسب
خلقت جهان بر اساس تناسب است و کل موجودات از خرد تا کلان بر پایه اندازههای مشخص به وجود آمده اند تناسب رابطهای ریاضی است که میان اجزا با کل برقرار میگردد در هنرهای تجسمی و صد البته در طراحی پارچه نیز موضوع تناسب دخیل بوده و از اهمیت بسیار برخوردار است و همان طور که پیشتر گفتیم شاید به علت تکرار نقوش در طراحی پارچه مسئله تناسب منتفی ،باشد اما طراح توجه نماید بر پایه نوع سفارش و کاربرد باید اندازه های خاصی را لحاظ نماید که تناسبات کلی و اندازههای مورد لزوم در نظر گرفته شود
پیام ها
دیدگاهی در پیرامون این پست ثبت نشده است !